მრავალნი აღდგნენ ჩემს წინააღმდეგ» (ფსალმ. 3:2). სხვაგან კი ღმრთის სახიერებასა და მსწრაფლშემწეობას აღწერს, რომელსაც ღმერთი მის ჭეშმარიტ მაძიებელთ აღმოუჩენს და ამბობს: «ესმა ჩემი მოწოდება ჩემს სიმართლის ღმერთს. ჩემს ჭირში შენ მაძლევდი გასაქანს, შემიწყალე და ისმინე ჩემი ლოცვა» (ფსალმ. 4:2). როგორც წინასწარმეტყველმა ესაიამაც ბრძანა: «მაშინ მოუხმობ და ხმას გაგცემს უფალი» (ესაია 58:9) ანუ, სანამ დაასრულებდე ღაღადისსა და ლოცვას ღმრთისადმი, მან უკვე იცის შენი სათხოვარის არსი, რითაც წინასწარმეტყველი გვასწავლის ღმრთის მიმართ ლოცვას და გვასწავლის როგორ უნდა ევედრებოდეს უფალს ცოდვებში დანთქმული კაცი: «უფალო! შენი გულისწყრომით ნუ მამხილებ და შენი რისხვით ნუ დამსჯი» (ფსალმ. 6:2). მეოცე ფსალმუნში კი აჩვენებს, რომ შესაძლოა ღმერთმა გარკვეული პერიოდით გაახანგრძლივოს განსაცდელი: «როდემდე დამივიწყებ, უფალო, სამუდამოდ?

როდემდე იქნები პირმიქცეული ჩემგან?» (ფსალმ. 12:1) და მთელს ფსალმუნში გვასწავლის არ მივეცეთ უსასოობას ამის გამო, არამედ პირიქით, მოთმინებით ველოდოთ ღმრთის წყალობას და ვუწყოდეთ, რომ ღმერთი, თავისი მიუწვდომელი განგებულებით, იმასაც დაუშვებს, რომ  ზოგჯერ გაჭირვებაშიც შთავვარდეთ, რათა გამოგვაწრთოს ჭირთათმენაში, თუმცა, ყოველს ძალისაებრ მისისა ცდის ღმერთი.

ამიტომაც, როგორც კი თქვა: «როდემდე დამივიწყებ, უფალო, სამუდამოდ? როდემდე იქნები პირმიქცეული ჩემგან?» დაუყოვნებლივ ურღმრთო კაცთა ბოროტმზრახველობაზე გადადის, რომლებიც საკმარისია მცირედ გაჭირვებას გადაეყარონ ცხოვრებაში, მოუთმენელნი და ურწმუნონი, იმწამსვე იწყებენ დრტვინვას უფლის მიმართ და იპყრობთ ბოროტი გულისთქმები: «ზრუნავს კი ღმერთი ამ ქვეყანაზე, ჰხედავს კი თითოეული კაცის ცხოვრებას, მიაგებს კი იგი ყოველს ღირსეულად?»

შემდეგ, როდესაც დაინახავენ, რომ მათი განსაცდელი ჯერ კიდევ გრძელდება, ეძლევიან უკეთურ აზრებს და საკუთარ თავსაც კი არწმუნებენ იმაში, რომ არ არის ღმერთი. «თქვა უგუნურმა თავის გულში: „არ არის ღმერთი» (ფსალმ. 13:1). ხოლო ყოველი, ვისაც კი გონებაში ამგვარი ფიქრი უკრთის ხორციელ ვნებათა მონა ხდება და ყოველგვარ ცოდვას ხდება მიძალებული. რადგან, თუკი მის გონებას არ ეყოლება ფხიზელი დარაჯი, თუკი მისი აზრით არ არსებობს ის, ვინც სამართლიანად მიაგებს ყოველს მისი საქმეებისამებრ, რაღა დაუშლის ხელს დაჩაგროს ღარიბი, მოკლას ობოლი, დაიმონოს ქვრივი და ყარიბი, და საერთოდ, წავიდეს ყოველგვარ უკეთურებაზე, შებილწოს ათასგვარი ცოდვით და საძაგელი პირუტყვული ჟინით დაიკმაყოფილოს თავისი ვნებანი?

ამიტომაც, იმ უკეთური აზრის შედეგიც აჩვენა, რომლის მიხედვითაც ფიქრობენ, რომ არ არის ღმერთი, რადგან მიამატა: «გაირყვნენ, სისაძაგლე ჩაიდინეს; არავინ არის კეთილის მქნელი» (ფსალმ. 13:1). რადგან შეუძლებელია მართალი გზიდან არ გადაცდეს ის, ვისაც საკუთარ სულში ღმერთი დაჰვიწყნია.

რატომ მისცა ღმერთმა წარმართნი გაუკუღმართებულ გონებას (რომ. 1:28)? იმიტომ ხომ არა, რომ თქვეს «არა არს ღმერთი»? რატომ მიეცნენ ისინი უკეთურ და შეურაცხმყოფელ ვნებებს ისე, რომ «მათმა ქალებმაც კი ბუნებრივი წესი არაბუნებითით შეცვალეს. ასევე კაცებმაც მიატოვეს ქალებთან ბუნებრივი ცხოვრების წესი და გულისთქმით გახურებულნი აღერივნენ ერთმანეთს და მამაკაცი მამაკაცთან სჩადიოდა სასირცხვოს» (რომ. 1:26-27)? იმიტომ ხომ არა, რომ «უხრწნელი ღმერთის დიდება ხრწნადი კაცის, ფრინველთა და ქვეწარმავალთა ხატებაზე გაცვალეს» (რომ. 1:23)?

ამიტომაც, ჭეშმარიტად გარდარეულია და უგუნური ის, ვინც ამბობს რომ «არ არის ღმერთი». თუმცა ამ უგუნურებაში არაფრით ჩამოუვარდება მას ის, ვინც ამბობს თითქოსდა ღმერთი იყოს ბოროტების მიზეზი. მე ვთვლი, რომ ცოდვა მისი ორმაგად მძიმეა, რადგან ორივე თანაბრად უარყოფს ღმრთის სახიერებას (სიკეთეს). ერთი იმითი, რომ ღმრთის არსებობას უარყოფს, მეორე კი თუმც აღიარებს ღმრთის არსებობას, მაგრამ მის კაცთმოყვარებასა და სიკეთეს უარყოფს. რადგან, თუკი ღმერთი არის ბოროტების მიზეზი, ცხადია, რომ ის არ იქნება კეთილი. ამიტომაც, ორივე შემთხვევაში უარიყოფა ღმერთი.

«საიდანაა ავადმყოფობანი, — ამბობენ ისინი, — საიდან უდროო სიკვდილი? რატომ ეცემიან ქალაქები და იძირებიან ხომალდები, საიდანაა გაუთავებელი ომები და სასიკვდილო სნეულებანი? ეს არის ბოროტება, — აგრძელებენ ისინი, — რომელიც, სხვათა შორის, არის ღმრთის წარმონაქმნი. ამიტომაც, ვინ უნდა დავადანაშაულოთ ამ ყოველივეში თუ არა ღმერთი, ვინ უნდა იყოს ყოველივე ამის პასუხისმგებელი?»

ამრიგად, რაკიღა შევეხეთ საკითხს, რომელიც ასე ხშირად გვესმის გარშემომყოფთგან, ჩვენი სიტყვა ყველასთვის მისაღები საწყისისკენ მივმართოთ და დეტალური განხილვით განვმარტოთ, რომ ღმერთი არ შეიძლება იყოს ბოროტების მიზეზი.

წინასწარ უნდა განვამტკიცოთ ჩვენში ერთი აზრი: რადგანაც ჩვენ ვართ სახიერი ღმერთის ქმნილებანი და ყველანი ყოვლისგანმგებელი უფლის მზრუნველობის ქვეშ ვიმყოფებით, — ვინც განაგებს ყოველივეს რაც კი გვეხება, მნიშვნელოვანი იქნება ეს თუ უმნიშვნელო, — არაფერი შეიძლება განვიცადოთ მისი ნების გარეშე, და თუ რამეს ვითმენთ, ის ან არ არის საზიანო, ან ისეთია, რომელზე უკეთესიც შეუძლებელია ყოფილიყო დაშვებული.

მაგალითად, სიკვდილი ღმრთისგანაა, მაგრამ უეჭველია, რომ სიკვდილი არ არის ბოროტება; განა ბოროტებას უწოდებს ვინმე უკეთური ბოროტმოქმედის სიკვდილს? რადგან მისთვის ამქვეყნიდან გასვლა არის ჯოჯოხეთში მარადიული ტანჯვის დასაწყისი.

ამავე დროს, ღმერთი როდია ჯოჯოხეთში მიყენებული ბოროტების (ტანჯვის) მიზეზი, არამედ ჩვენ თვითონ, რადგან ცოდვის დასაწყისიც და ფესვიც ჩვენზე და ჩვენს თავისუფალ ნებაზეა დამოკიდებული. რომ შეგვეკავებინა თავი ბოროტებისგან, არანაირ ბოროტებას არ გადავეყრებოდით, მაგრამ რაკიღა გემოთმოყვარებით გადავეშვით ცოდვის მორევში, ძალგვიძს კი წარმოვადგინოთ საკუთარი თავის გამამართლებელი რაიმე  არგუმენტი და ვამტკიცოთ, რომ ჩვენ თვითონ არ გავხდით ჩვენივ ჭირვების დასაბამნი?

ამიტომაც სხვა არის ჩვენს გრძნობებში დაბუდებული  ბოროტება და სხვა — ბოროტება თავისი ბუნებით. ჩვენზე დამოკიდებული ბოროტებაა: უსამართლობა, გარყვნილება, უგუნურება, სულმოკლეობა, შური, მკვლელობა, მწამვლელობა, საქმენი სიცრუისანი და მათნი მსგავსნი სხვა ვნებანი, რომლებიც რყვნიან და აბინძურებენ კაცის სულს, შექმნილს «ხატებისაებრ და მსგავსებისაებრ ღმრთისა» და აუშნოებენ მის სილამაზეს.

ბოროტებას უწოდებენ აგრეთვე იმას, რაც ძნელია ჩვენთვის და მტკივნეულია შესაგრძნებად. ესენია: სხეულებრივი სნეულებანი, ხორციელი ჭრილობები, დამცირება, აუცილებელის მოკლება, ქონების დაკარგვა თუ ახლობელთა სიკვდილი. მაგრამ, უნდა ვიცოდეთ, რომ ყოვლადბრძენი და კეთილი ღმერთი ყოველივე ამას უშვებს ჩვენივ სიკეთისთვის.

სიმდიდრეს ის ართმევს მათ, რომლებიც ცუდად იყენებენ უფლის მიერ ბოძებულ ამ პატივს, რაც ხშირად ხდება მათი უსამართლობისა და სისასტიკის საფუძველიც.

სნეულებებს მათ მოუვლენს, ვისთვისაც სასარგებლოა ხორციელი დაბრკოლებანი, რადგან შესაძლოა დაუბრკოლებლივ მიეძალონ ხორციელ ვნებებსა და სიამტკბილობას.

სიკვდილს უგზავნის იმათ, ვინც მიაღწია თავისი ცხოვრების ზღვარს, რომელიც თავიდანვე დადებულია ღმრთის სამართლიანი მსჯავრით, რომელმაც შორიდანვე წინასწარ განჭვრიტა, თუ რა იქნებოდა სასარგებლო თითოეული ჩვენგანისთვის.

შიმშილს, გვალვასა და ღვარცოფს უგზავნის იგი იმ ქალაქებსა და ხალხებს, რომლებიც დაპარპაშებენ ზღვარდაუდებელი ბოროტებით.

ამიტომაც, როგორც მკურნალია მზრუნველი და სახიერი, რომელიც მძიმე სნეულების შემთხვევაში განკვეთს სხეულს, რადგან ხორცის წყლულებას ებრძვის და არა სნეულთ, ღმერთიც, მცირედი სასჯელით მთლიანის გადარჩენაზე ზრუნავს.

ხომ არ ადანაშაულებ ექიმს, როდესაც ხედავ როგორ ჰკვეთს იგი დასნეულებულ სხეულს ან ამოშანთავს ურგებელ ნაწილს? პირიქით, ფულსაც კი უხდი და მადლობას სწირავ გაწეული მზრუნველობისა და მკურნალობისთვის, რადგან შეაჩერა სნეულება სხეულის მცირე ნაწილში მანამ, სანამ მთელს სხეულში გავრცელდებოდა იგი.

ხოლო როდესაც ხედავ, როგორც დაანგრია მიწისძვრამ მთელი ქალაქი ან როგორ დაინთქა ზღვაში დიდი ხომალდი, არ გეშინია ენის მობრუნება ჭეშმარიტი მკურნალისა და მაცხოვრისადმი. არადა უნდა გულისხმაგეყო, რომ ზომიერი და განკურნებადი სნეულებებით ადამიანები ღებულობენ სარგებლობას, მაგრამ როდესაც აღმოჩნდება, რომ სნეულება არ ექვემდებარება მკურნალობას, აუცილებელი ხდება დაზიანებული და სასიკვდილოდ დასნეულებული ნაწილის ამოკვეთა, რათა სნეულების მეტასტაზები მთელს სხეულში არ გადავიდეს და არ დააზიანოს მასთან შეხებაში მყოფი მთავარი ნაწილები.

ამიტომაც, როგორც კვეთასა და ამოშანთვაში სნეულებაა დამნაშავე და არა ექიმი, ქალაქთა განადგურების მიზეზიც მათი უკიდურესი გარყვნილებაა და არა ღმერთი.

მაგრამ ზოგიერთი იტყვის: «თუ ღმერთი არ არის ბოროტების მიზეზი, რად არის ნათქვამი: «მე ვარ, რომელმან შევმზადე ნათელი და ვქმენ ბნელი» (ესაია 45:7)? და კიდევ: «უბედურებამ ჩამოაღწია უფლისგან იერუსალიმის კარიბჭემდე.» (მიქა 1:12). და კვლავაც: «თუ მომხდარა ქალაქში უბედურება უფლის უნებურად?» (ამოს. 3:6). და ისევ, მოსეს დიდ საგალობელში ნათქვამია: ამიერიდან იცოდეთ, რომ ეს მე ვარ, მე! და არ არის ღმერთი ჩემს გარდა! მე ვკლავ და მე ვაცოცხლებ, მე ვგმირავ და მე ვკურნავ. ვერავინ დაიხსნის ჩემი ხელიდან.» (მეორე რჯული 32:39).

მაგრამ, ღმრთის სიტყვათა გულისხმისმყოფელთათვის არც ერთი აქ დამოწმებული ადგილი არ შეიცავს ბრალდებას უფლის მიმართ და არ ადასტურებს, რომ თითქოსდა ღმერთი იყოს ბოროტების მიზეზი. ამიტომაც, როდესაც ითქვა, «მე ვარ, რომელმან ვქმენ ნათელი და შევმზადე ბნელი» გაცხადდა, რომ ის არის ყოველი ქმნილებისა და არა ბოროტების შემოქმედი.

ყოველივე იმის შემოქმედად უწოდა მან საკუთარ თავს, რაც ქმნილებებში ურთიერთსაპირისპიროა, რათა არ იფიქრო, თითქოსდა სხვა იყოს ვინმე ნათლის შემოქმედი და სხვა — ბნელისა, სხვა იყოს შემოქმედი ცეცხლისა და სხვა — წყლისა, სხვა იყოს შემოქმედი ჰაერისა და სხვა — მიწისა, რადგან თავიანთ თვისებათა გამო ურთიერთსაპირისპირო ეს სტიქიონნი,  ზოგიერთებში გახდნენ მრავალღმერთობის საფუძველნი.

არადა, ღმერთია შემქმნელი მშვიდობისა და ბოროტების გარდამქმნელი (წარმმართველი). განსაკუთრებით შენში ქმნის ის მშვიდობას, როდესაც კეთილი სწავლებით აოკებს შენს გონებას და აცხრობს ვნებებს, რომლებიც სულს არიან ამხედრებულნი. ხოლო ქმნის ბოროტებას, ანუ გარდაქმნის და წარმართავს მას უკეთესობისკენ, რათა შეცვალოს ბოროტის ბუნება და შესძინოს მას კეთილი თვისებები.

» სუფთა გული შეჰქმენი ჩემში, ღმერთო, და წრფელი სული განაახლე ჩემს სხეულში» (ფსალმ. 50:12). თავიდან კი არ «შეჰქმნა» ღმერთო, არამედ გარდაქმენი ცოდვისგან გაცრეცილი და დაძველებული ჩემი გული.

და კიდევ: «…  რათა, მშვიდობისმყოფელს, ორისაგან ერთი ახალი კაცი შეექმნა თავის თავში» (ეფეს. 2:15). «შეექმნა» არა იმ აზრით, რომ აღმოაცენოს არარსებობიდან, არამედ იმ აზრით, რომ გარდაქმნას უკვე არსებულნი.

და კიდევ: «ამრიგად, ვინც ქრისტეშია, ახალი ქმნილებაა. ძველმა განვლო და, აჰა, ყოველივე არის ახალი» (2 კორინთ. 5:17). მოსეც ამბობს: «ამას მიუზღავთ უფალს, ბრიყვო და უგუნურო ხალხო? ის ხომ მამაა შენი, შენი გამჩენი! ხომ მან შეგქმნა და დაგამყარა!» (2 რჯული 32:6). აქ სიტყვა «შეგქმნას» მოსდევს სიტყვა «დაგამყარა», რაც ნათლად მიგვანიშნებს, რომ ის ძალზედ ხშირად გამოიყენება გაუმჯობესების მნიშვნელობით. ამიტომაც სამყაროს შემოქმედი «ქმნის» ბოროტებას ბოროტების სიკეთედ გარდაქმნის თვალსაზრისით.

მეტიც, თუკი სიტყვა «მშვიდობა»-ში ომებისა და ბრძოლებისგან თავისუფლებას ვიგულისხმებთ, ხოლო ბოროტებას იმ სიძნელეებს ვუწოდებთ, რაც მებრძოლთ ახლავს შორეულ ლაშქრობებში მღვიძარებაში, ყოველგვარ საფრთხეში, ოფლისა და სისხლის ღვრაში, ჭრილობებსა და მკვლელობებში; ქალაქთა აღებასა და დატყვევებაში; და საერთოდ, ყოველგვარი ომის დამამწუხრებელ შედეგებში, ვამტკიცებ, რომ ეს ყოველივე ხდება ღმრთის სამართლიანი მსჯავრით; ღმერთი ხომ ომებში სამართლიანად სჯის მათ ვინც არის დასჯის ღირსი.

იქნებ არ გსურდა დამწვარიყო სოდომი მისი უკეთურებისთვის? იქნებ არ გსურდა დანგრეულიყო იერუსალემი და არ გაპარტახებულიყო ტაძარი იუდეველთა საძაგელი გახელების გამო უფლის წინააღმდეგ? და როგორღა აღსრულებულიყო ეს სამართლიანი მსჯავრი უკეთურებზე თუ არა რომაელთა ხელით, რომელთაც დასასჯელად გადასცეს იუდეველებმა ჩვენი უფალი? ამიტომაც, ზოგჯერ სამართლიანობა ითხოვს რათა ბოროტება, რომელსაც ომი წარმოშობს, თავს დაატყდეს მათ ვინც არის ამის ღირსი.

სიტყვები: «მე ვკლავ და მე ვაცოცხლებ» (მეორე რჯული 32:39) თუ გნებავს მიიღე იმ აზრით, რა აზრითაც პირველად წარმოგიდგება ის თვალწინ. რადგან უბრალო ადამიანებისთვის შიშიც მასწავლებელია. «მე ვგმირავ და მე ვკურნავ» (იქვე). და ეს სასარგებლოა ამ სიტყვების ბუკვალური გაგებითაც კი; რადგან, «მოწყვლას» შეუძლია ჩანერგოს შიში, ხოლო «განკურნებას» ძალუძს სიყვარულისა და სათნოებისკენ წარმართოს ადამიანი.

მაგრამ შეგიძლია უფრო მაღალი და დაფარული აზრიც ამოიკითხო ამ ნათქვამში: «მე მოვაკუდინი» — ცოდვის მიერ და «მე ვაცხოვნი» — სიმართლით. რადგან რა ზომითაც იხრწნება გარეგანი კაცი, იმ ზომით განახლდება შინაგანი. ამიტომაც,  ნუ იფიქრებ ერთს კლავდეს და მეორეს აცხოვნებდეს; არამედ ერთსა და იმავეს აცხოვნებს მით, რითაც კლავს და მითვე კურნავს, რითაც წყლავს, იმ იგავის თანახმად, რომელიც ამბობს: «ჯოხით სცემე და მის სულს შავეთისგან იხსნი» (იგავნი 23:14). აი, ასე სწყლავს ხორცს სულის საცხოვნებლად და კლავს ცოდვას, რათა იცოცხლოს სამარადისოდ. ხოლო სიტყვები: » უბედურებამ ჩამოაღწია უფლისგან იერუსალიმის კარიბჭემდე» (მიქა 1:12) თავის თავშივე შეიცავს განმარტებას. რომელი ბოროტი? «საჭურველთა და ცხენოსანთა ხმაური» (მიქა 1:13).

როდესაც გესმის: «თუ მომხდარა ქალაქში უბედურება უფლის უნებურად?» (ამოს. 3:6), სიტყვაში «სიბოროტე» წმიდა წერილი გულისხმობს უბედურებებს, რომელიც მოევლინებათ ცოდვილთ მათი უკეთურების გამოსასწორებლად. რადგან ნათქვამია: «მოჰყავდი ეს ორმოცი წელი უფალს, შენს ღმერთს, უდაბნოში… რომ მოეთვინიერებინე, გამოეცადე შენივე სიკეთისთვის სამომავლოდ» (2 რჯლ. 8:3, 16) და შეაჩერა უსამართლობა და ბოროტება მანამ, სანამ ზღვარს გადაცდებოდა, ვითარც ღვარცოფი, რომელსაც მტკიცე წინაღობა ზღუდავს.

ამიტომაც, სნეულებანი ქალაქებსა და ხალხებში, გვალვა და მოუსავლიანობა, ჭირვებანი და უბედურებანი, რომელიც თითოეულ ადამიანს ხვდება თავის ცხოვრებაში, აკავებს ცოდვის მატებას; და ყოველი ამგვარი ბოროტება ღმრთისგან არის დაშვებული, რათა შეაჩეროს ჭეშმარიტი უბედურებანი. რადგან ხორციელი ტანჯვა და გარეგანი უბედურებანი ცოდვის შესაკავებლად არის დაშვებული.

ამრიგად, ღმერთი აღმოფხვრის ბოროტებას და მაგრამ თავად როდია ბოროტების მიზეზი. როგორც ექიმი, სხეულში როდი ნერგავს სნეულებას, არამედ აღმოფხვრის მას. ქალაქთა დანგრევა, მიწისძვრანი, წყალდიდობანი, სიკვდილი ბრძოლებში, კატასტროფანი და კაცთა ყოველგვარი სიკვდილიანობა, რომელიც მოიწევა მიწაზე, წყალში თუ ჰაერში, რა მიზეზიც უნდა იყოს, იმისთვის ხდება, რომ შეაგონოს ცოცხალთ, რადგან საზოგადო ვნებებსა და ცოდვებს უფალი საზოგადო სასჯელებით აღხოცავს. ამიტომაც, საკუთრივი აზრით, ცოდვა, ანუ ბოროტება, ჩვენს ნებაზეა დამოკიდებული, ისევე როგორც ცოდვისგან თავშეკავება.

ზოგჯერ უფალი დაუშვებს ისეთ ბოროტებას, რომელიც საჭიროა გმირობის გამოსავლენად, როგორც გააკეთა ეს იობის შემთხვევაში და დაუშვა მისი შვილების ამოწყვეტა, ერთ წამში მთელი მისი ქონების განადგურება და ბოლოს თვით იობის მოწყვლა საშინელი წყლულებით; ზოგიერთი ბოროტება კი უფლის მიერ ცოდვათაგან განსაწმენდად დაიშვება, როგორც, დასაჯა მაგალითად, მეფე დავითის უსჯულო მოსურვება.

ვიცით აგრეთვე საშინელი სასჯელის სხვა სახეობა, რომელიც კაცთ ღმრთის სამართლიანი მსჯავრით ევლინებათ, რათა ცოდვისკენ მიდრეკილნი კვლავ მოექცენენ უბიწობად. მაგალითად, დათანი და აბირონი მიწამ ჩაყლაპა, მაგრამ ამგვარი სასჯელი მათ გამოსასწორებლად კი არ დაუშვა უფალმა (ან როგორღა იქნება ეს შესაძლებელი ჯოჯოხეთში ჩასულთათვის?), არამედ სხვათა დასამოძღვრად. ასე დაინთქა ფარაონიც მთელს თავის მხედრობასთან ერთად. და ასე მოისრნენ ადრინდელნი მცხოვრებნი პალესტინისა.

ამიტომაც, თუმც მოციქული შესამუსრად გამზადებულ ჭურჭლად იხსენიებს მათ ერთ ადგილას (რომ. 9:22); უნდა გულისხმავყოთ, რომ სიკეთის ქმნა ყოველ ჩვენთანგანს შეუძლია და როგორც დიდ სახლში ზოგიერთი ჭურჭელი ოქროსია, ზოგი თიხისა, ზოგი კი ხისა (2 ტიმ. 2:20), ყოველი ჩვენგანის ნებაზეა დამოკიდებული რომელ ჭურჭელს დავემსგავსებით (წმიდა ადამიანი თავისი ზნეობრიობით და უბოროტობით არის ოქროს ჭურჭელი, მასზე უკნინესი — ვერცხლისა, ამსოფლიურზე მზრუნველი და შესამუსრად გამზადებული ჭურჭელი კი თიხისა, რომელიც ადვილად იმტვრევა; ხოლო ის, ვინც ადვილად იბილწება ცოდვით და საკუთარ თავს მარადიული ცეცხლისთვის ამზადებს, — ხის ჭურჭლად იწოდება); ასევე, შესამუსრად გამზადებული ჭურჭელია ის, ვისაც საკუთარ თავში, ვითარც ჭურჭელში, შემოუკრიბავს ეშმაკის მთელი სიბილწე და მასში დამკვიდრებული და ხრწნილებით გამოწვეული სიმყრალის გამო, უკვე აღარაფრად გამოდგება თუ არა დასამტვრევად. ამიტომაც, სულთა გონიერმა და ბრძენმა განმგებელმა ისე მოაწყო, რომ თვალსაჩინო გახდეს ყველასათვის მისი უვარგისობა და როდესაც უკიდურესი ბიწიერების გამო უკურნებელი გახდება, თავისი უბედურებით სარგებლობა მოუტანოს მრავალთ.

ხოლო ფარაონი ღმერთმა გაასასტიკა თავისი მოთმინებითა და სასჯელის გადავადებით, რათა გაძლიერებულიყო მისი ცოდვა და როდესაც მისი მზაკვარება მიაღწევდა უკიდურეს ზომას, გაცხადებულიყო მასზე მოწევნული სამართლიანი მსჯავრი ღმრთისა სხვათა დასამოძღვრად. ამიტომაც დაიწყო მისი დასჯა მცირე წყლულებიდან და განუწყვეტლივ ამრავლა და აძლიერა სასჯელნი, რომლებმაც სულაც არ შეანელეს ფარაონის სიჯიუტე და გამოააშკარავეს, როგორ უგულებელყოფდა იგი ღმრთის მოთმინებას და მასზე მოწევნული უბედურებები ჩვეულებრივ მოვლენად მიაჩნდა. ამის შემდეგაც კი არ მოჰკლა იგი ღმერთმა, სანამ თვითონ არ დანთქა საკუთარი თავი ამპარტავნებით და იკადნიერა მიეღო ის პატივი, რომელიც მართლებმა მიიღეს და იოცნება, რომ მეწამული ზღვა, როგორც ღმრთის ერისთვის, მისთვისაც ადვილი გასავლელი იქნებოდა.

ამრიგად, შევწყვიტოთ ღმრთისა და მისი მიუწვდომელი განგებულების გმობა, რადგან ღმრთისგანვე მივიღეთ შემეცნება იმისა, რომ ბოროტების სახე მრავალგვარია; ასევე, შევიმეცნეთ, რომ ნამდვილი ბოროტება არის ცოდვა, რომლის ბოლო — წარწყმედაა. ზოგჯერ ბოროტება მტკივნეულია შეგრძნებითად, მაგრამ კეთილი ძალი გააჩნია, როგორიცაა ვთქვათ ტანჯვანი, რომლებიც ცოდვის შესაკავებლად გვევლინება და რომლის ნაყოფი სულის მარადიული ცხოვნებაა. მეტიც, უნდა ვუწყოდეთ, რომ ღმერთი შეუძლებელია იყოს ბოროტების მიზეზი და არ უნდა წარმოვიდგენდეთ, თითქოსდა ბოროტება თვითმყოფადია. ბოროტება არის მხოლოდ სიკეთის ნაკლებობა. ღმერთმა შექმნა თვალი, ხოლო სიბრმავე წარმოსდგა მხედველობის დაქვეითებიდან. ამიტომაც, თვალი, თავისი ბუნებით, რომ არ დაქვემდებარებოდა წახდენას, მხედველობაც არ დაქვეითდებოდა. ასევეა ბოროტებაც, რომელიც თავისთავად კი არ არსებობს, როგორც რაიმე არსის მქონე, არამედ სულის დაზიანების შედეგად წარმოსდგება.

უკეთურნი სიკეთის თანამარადიულად წარმოაჩენენ ბოროტებას ამბობენ, რომ ბოროტება დაუბადებელია, რითაც ერთსაც და მეორესაც არადასაბამიერად და შობაზე აღმატებულად მიიჩნევენ; მაგრამ ის არც შობილია, რადგან თუკი ყოველივე ღმრთისგანაა, როგორ შეიძლება ბოროტება იყოს ღმრთისგან? როგორც სიმახინჯე არ არის მშვენიერებისგან, ასევე ცოდვა — სათნოებისგან. წაიკითხე სამყაროს შექმნის ისტორია და ჰპოვებ, რომ ღმერთმა ყოველივე კეთილად შეჰქმნა (დაბ. 1:31). ამიტომაც, ბოროტება არ შექმნილა სიკეთესთან ერთად. ასევე, როდესაც გონიერ არსებებს ქმნიდა, ღმერთმა მათში მზაკვარება როდი გაურია. უფლის ქმნილებებში არაფერია ბოროტი. კიდევ უფრო მეტი სიწმიდითა და უბიწოებით გამოირჩეოდნენ გონიერი ქმნილებები და შეუძლებელია მათ რაიმე ჰქონოდათ ბოროტებასთან, რომელსაც არსი არ გააჩნია.

მაგრამ, ბოროტება არსებობს და ვხედავთ, რომ მრავალგვარია სამყაროში მისი გამოვლინება. ამიტომაც ამბობენ: «საიდან არის ბოროტება თუკი ის არადასაბამიერია და არავის შეუქმნია?» მსგავს ცნობისმოყვარეთ უნდა ვკითხოთ: საიდანაა სნეულება, ხორციელი ნაკლი და წყლულება? განა დაუსაბამოა იგი და ქმნილია ღმრთისგან? პირიქით, ცოცხალი არსებები ღმერთმა ყველა თავიანთი ბუნების მქონედ და დაუზიანებლად, ანუ ხორციელი ნაკლის არმქონედ შეჰქმნა; ხოლო ავადდებიან იმის გამო, რომ გადაიხარნენ თავიანთი ბუნებისგან; ან კიდევ ავადდებიან ცუდი კვების თუ სხვა დამასნეულებელი მიზეზისგან.

შედეგად, ღმერთმა სხეული შეჰქმნა და არა სნეულება. ღმერთმა შეჰქმნა სული და არა ცოდვა. სული კი იმის გამო დაზიანდა, რომ სიკეთიდან ბოროტებად მიიდრიკა და მისთვის არაბუნებრივი შეიწყნარა; და რა იყო მისთვის უპირატესი სიკეთე? ღმერთთან ყოფნა და მასთან სიყვარულით ერთობა. მოსწყდა რა ამგვარ ნეტარებას, სული სხვადასხვაგვარი და მრავალგვარი სნეულებით დაიკოდა. მაშ, რატომ არის მასში ბოროტების საზოგადო მიმღებლობა? გონიერ ქმნილებათათვის დამახასიათებელი თავისუფალი მისწრაფების გამო. რადგან კაცის სული არავითარი აუცილებლობით არ არის შეზღუდული და როგორც ღმრთის ხატად ქმნილს,  შემოქმედისგან მიღებული აქვს სრული თავისუფლება: ის გულისხმაყოფს სიკეთეს, შეუძლია მისით ტკბობა, დაჯილდოვებულია თავისუფლებით და ძლიერებით, ჭვრეტს მშვენიერებას, შეუძლია სიცოცხლის დაცვა, რაც მისთვის ბუნებრივია; მაგრამ, ასევე გააჩნია თავისუფლება და ნება გადაიხაროს სიკეთისგან. ეს კი მაშინ ხდება, როდესაც ნეტარებით დანაყრებული და ერთგვარი უდებებით დამძიმებული, თავქვე ეშვება სათნოებათა  უმაღლესი მწვერვალებიდან, ურთიერთობაში შედის ხორცისა და გემოთმოყვარების ბიწიერ ვნებებთან და ცოდვით ეცემა.

ოდესღაც ადამი სამოთხეში იყო არა ადგილმდებარეობით, არამედ თავისუფლებით. სამოთხეში იყო, როდესაც მიიღო სული, შეხედა ზეცას, აღფრთოვანდა, შეიყვარა შემოქმედი, რომელმაც მას მარადიული ცხოვრებით ტკბობის უნარი მიანიჭა, დააყენა იგი შუაგულ ბაღნარში სამოთხისა, მისცა მეუფება ანგელოზთა მსგავსად და ქმნა იგი მთავარანგელოზთა თანამოქალაქედ და მსმენელად ენით გამოუთქმელ გალობათა. მაგრამ, ადამიანს მალე მოყირჭდა ღმრთის სიკეთით ტკბობა, გაამპარტავნდა, გონიერ სილამაზეს ხორციელი ხედვისთვის სასიამოვნო სახილველი, ხოლო უმაღლეს სულიერი ნეტარებას, მუცლის ამოყორვა ამჯობინა.

ძალიან მალე გააგდეს ის სამოთხიდან და გახდა ბოროტი არა აუცილებლობით, არამედ თავისი უგუნურებით. ამიტომაც, როგორც ბოროტ ნებასა და მისწრაფებას აყოლილი, ცოდვის მიზეზითვე მოკვდა, «ვინაიდან ცოდვის საზღაური არის სიკვდილი» (რომ. 6:23). რა ზომითაც განეშორა იგი სიცოცხლეს, იმ ზომით მიეახლა სიკვდილს. სიცოცხლე არის ღმრთისან, სიცოცხლისგან განშორება კი სიკვდილია. ამიტომაც, ადამმა თვითონ გაითხარა საფლავი ღმრთისგან განშორებით, როგორც წერილ არს: «აჰა, შენგან განშორებულნი იღუპებიან» (ფსალმ. 72:27).

ამრიგად, ღმერთი კი არ არის სიკვდილის შემოქმედი, არამედ ჩვენ თვითონ, ჩვენივე განდგომილებით გარდამოვიწვიეთ სიკვდილი საკუთარ თავზე. მაგრამ იტყვიან ზოგიერთნი: «რატომ არ შეგვქმნა ღმერთმა ისე, რომ, მოსურვების შემთხვევაშიც კი არ შეგვძლებოდა შეცოდება?» იმიტომ, რომ როგორც შენ, რომელიც მაშინ კი არ აღიარებ მსახურთა ერთგულებას, თუკი შეკრული გყავს ისინი, არამედ როდესაც ხედავ, რომ ნებაყოფლობით გემსახურებიან და ასრულებენ თავიანთ მოვალეობას, ასევე, ღმერთსაც არ ნებავს ძალდატანებითი მსახურება, არამედ ის ესათნოება, რაც აღსრულდება სიყვარულით. სიყვარულით მსახურება კი მომდინარეობს თავისუფალი ნებისგან და არა ძალდატანებისგან. ხოლო თავისუფალი ნება სრულიად ჩვენს განკარგულებაშია; და რაც ჩვენშია, ის თავისუფალია. ამიტომაც, ვინც საყვედურობს უფალს, რომ არ შეგვქმნა ბუნებით უცოდველად, ის სხვა არაფერს აკეთებს, თუ არა იმას, რომ გონიერ ბუნებას, უგუნურ ბუნებას ამჯობინებს, რადგან გონიერი ბუნება თავისუფალი და დამოუკიდებელია; უგუნური კი — უძრავი და არამიზანსწრაფულია.

ეს ითქვა იმისთვის, რათა არ შთავარდე განსაჯათა უფსკრულშიი და შენთვის სასურველის დაკარგვით, ღმერთიც არ დაკარგო.  ამიტომაც, მოდი, თავი დავანებოთ ყოვლადბრძენი ღმერთის განკითხვა-შესწორებას. შევეშვათ იმის ძიებას, რა იქნბოდა უკეთესი ქმნილებათათვის. მართალია, მისი კერძო განჩინებების მიზეზები ჩვენგან დაფარულია, მაგრამ ჩვენს სულში უნდა დავამკვიდროთ შემდეგი აზრი: ბოროტი შეუძლებელია მომდინარეობდეს კეთილისგან.

ამ საკითხიდან გამომდინარეობს შემდეგიც, კერძოდ, ეშმაკის შესახებ. «საიდან არის იგი, თუკი ბოროტება ღმრთისგან არ არის?» რა შეიძლება ვუპასუხოთ ამ შეკითხვას? მასზე ჯეროვანია იმგვარი პასუხი, რაც ადამიანში ბოროტი ნებისა და მზაკვარების წარმოშობის საკითხს გავეცით. რადგან, რატომ არის ადამიანი მზაკვარი? ადამიანი მზაკვარი გახდა საკუთარი ნებით; და რატომ არის მზაკვარი ეშმაკი? — იმავე მიზეზით! მასაც მიეცა თავისუფალი სიცოცხლე და ნება ყოფილიყო ღმრთის გვერდით ან განშორებოდა მას. გაბრიელი — ღმრთის ანგელოზი, ყოველთვის ღმერთთანაა. სატანაც ანგელოზია, მაგრამ სრულიად განშორდა უფალს და დაემხო თავისი პატივისგან. პირველი თავის პატივში დაიცვა მისმა თავისუფალმა ნებამ და უკანასკნელიც საკუთარმა ნებამ დასცა ზეციური პატივისგან. პირველსაც შეეძლო ყოფილიყო განდგომილი და უკანასკნელსაც შეეძლო თავისი პატივის შენარჩუნება. მაგრამ თუკი ერთი ღმრთისადმი უსაზღვრო სიყვარულმა იხსნა დაცემისგან, — მეორე ღმრთის მადლს ღმრთისგან განშორებით მოწყდა. და ეს გაუცხოება ღმრთისგან არის სწორედ ბოროტება. თვალის თავისუფალი მოძრაობით შეგვიძლია ნათელსაც ვუცქიროთ და ნათლისგან განშორებით, ბნელსაც. ასე მოიქცა ბოროტი ეშმაკიც, რომლის ბოროტება საკუთარი ნებიდანვე გამომდინარეოა და არა ბუნებისგან, რომელიც ღმერთმა კეთილად შექმნა.

«რატომ გვებრძვის ეშმაკი?» იმიტომ, რომ რაკიღა ყოველგვარი ვნების საცავი გახდა, ამპარტავნების სნეულებით მოიწყლა და ჩვენი პატივისა შეშურდა. მისთვის აუტანელი იყო ადამიანის უზრუნველი და ნეტარი ცხოვრება სამოთხეში. ამიტომაც, მზაკვარებითა და ეშმაკობით მოატყუა და იარაღად გამოიყენა ის მისწრაფება, რომლითაც ადამიანი უნდა გამხდარიყო ღმრთის მსგავსი, აჩვენა მას ხე და აღუთქვა, რომ მისი ნაყოფის ჭამით ღმრთის მსგავსი გახდებოდა: «როგორც კი შეჭამთ, თვალი აგეხილებათ და შეიქნებით ღმერთივით კეთილისა და ბოროტის შემცნობელნი» (დაბ. 3:5).  ამიტომაც, ეშმაკი ჩვენს მტრად კი არ არის შექმნილი, არამედ თავისი შურით გადაგვემტერა, რადგან ანელოზთა პატივისგან დამხობილს არ შეეძლო მშვიდად ეცქირა, როგორც წარემატებოდა მიწის მტვრისაგან შექმნილი კაცი და როგორ მაღლდებოდა იგი ანგელოზთა პატივამდე; და რაკიღა ჩვენი მტერი გახდა, ღმერთმა დაგვიცვა მისი წინააღმდეგობისგან, როდესაც ბრძანა: «მტრობას ჩამოვაგდებ შენსა და დედაკაცს შორის, შენს თესლსა და დედაკაცის თესლს შორის: ის თავს გიჭეჭყავდეს, შენ კი ქუსლს უგესლავდე!» (დაბ. 3:15).

ფრიად საზიანოა ვნებასთან მიახლება, რადგან მასთან დამოყვრებული ადამიანი თავად ემსგავსება ვნებას. ამიტომაც, სამართლიანია წმიდა მოციქულის ნათქვამი: «უკეთური ურთიერთობანი ხრწნიან კეთილ ზნე-ჩვევებს» (1 კორ. 15:33). როგორც ცუდი კლიმატის მქონე ქვეყანა ასნეულებს იქ მცხოვრებთ, ასევე ცუდი საზოგადოებაც ამკვიდრებს ადამიანის სულში დიდ ბოროტებას. ამიტომაც არის აუცილებელი მტრობა გველთან. თუკი იარაღი ასე საძულველია, განა უმეტესად არ უნდა ვმტრობდეთ ამ იარაღით აღჭურვილ მტარვალს?

ხშირად ამბობენ: «რა საჭირო იყო ისეთი ხე სამოთხეში, რომლის მეშვეობითაც ეშმაკი შესძლებდა ჩვენს დაცემას? რადგან, ამგვარი მაცთუნებელი სატყუარა რომ არ ჰქონოდა, ხომ არ შევცდებოდით?» — ის საჭირო იყო მცნებისთვის, ჩვენი მორჩილების გამოსაცდელად. მომხიბლავი ნაყოფის მქონე მცენარე საჭირო იყო იმისთვის, რათა ჩვენ, ამ მშვენიერებისგან განრიდებით გვეჩვენებინა თავშეკავების უპირატესობა და სამართლიანად დაგვემსახურებინა მოთმინების გვირგვინი. რამეთუ ნათქვამია: «როცა დაინახა დედაკაცმა, რომ კარგი იყო საჭმელად ის ხე, რომ თვალწარმტაცი და საამური სანახავი იყო, მოწყვიტა ნაყოფი და შეჭამა. მისცა თავის კაცს და კაცმაც შეჭამა. აეხილათ თვალი ორივეს და მიხვდნენ, რომ შიშველნი იყვნენ. გადააკერეს ლეღვის ფოთლები და არდაგები გაიკეთეს» (დაბ. 3:6-7). სიშიშვლე კი არ უნდა ცოდნოდათ, რადგან მაშინ ადამიანის გონება დასაქმდებოდა იმის აღსავსებად რაც არ გააჩნდა და დაიწყებდა ტანისამოსის გამოგონებას სიშიშვლისგან დასაფარად; და, საერთოდ, ხორცზე ზრუნვა ჩამოაშორებდა მას ღმრთისადმი მისწრაფებას.

მაშინ, რატომ შექმნისთანავე არ შემოსა ღმერთმა ადამიანი? იმიტომ, რომ არც ბუნებრივი და არც ხელოვნური ტანისამოსი ადამიანს არ სჭირდებოდა. ბუნებრივი სამოსი სჭირდება პირუტყვს, როგორიცაა, მაგალითად: ბუმბული, ბეწვი, უხეში ტყავი, რომელიც იცავს მათ სიცივისა და ზედმეტი სიმხურვალისგან. და ამ მხრივ არც ერთ ცხოველს არანაირი უპირატესობა არ გააჩნია სხვა ცხოველის წინაშე, რადგან ყველა მათგანში ერთი და იგივე ბუნებაა. ხოლო ადამიანს, ღმრთისადმი მისი სიყვარულის გამო, სხვაგვარი მადლი უნდა რგებოდა. ამიტომაც, სამოთხეში სამოსზე ზრუნვა საზიანო იქნებოდა კაცისთვის. ამიტომაც, როდესაც უფალმა კვლავ სამოთხისეული ცხოვრებისკენ მოგვიწოდა, გვამცნო: «გეუბნებით თქვენ: ნუ ზრუნავთ თქვენი სიცოცხლისათვის, რა ვჭამოთ ანდა რა ვსვათო; ნურც თქვენი სხეულისათვის, რით შევიმოსოთო» (მათე 6:25).

ამიტომაც არ შეეფერებოდა კაცს როგორც ბუნებრივი, ასევე არაბუნებრივი სამოსელი. პირიქით, უფლის მცნებებში რომ განმტკიცებულიყო, უფლისგან განმზადებულ სხვა სამოსს მიიღებდა, რომელიც ანგელოზივით დაამშვენებდა ადამიანს; მისი სილამაზე ყვავილთა სიმშვენიერეს გადააჭარბებდა, ხოლო ნათელი მისი ცის ვარსკვლავივით გამობრწყინდებოდა. სწორედ ამ მიზეზით არ შემოსა ღმერთმა ადამიანი სამოთხეში, რადგან ბრწყინვალე სამოსი, რომელიც მას ღმერთმა მოუმზადა, ჯილდოდ უნდა მიეღო სათნოებათათვის. მაგრამ, ეშმაკის ბოროტებამ და მზაკვარებამ ადამიანს ამის შესაძლებლობა არ მისცა.

ამრიგად, ცოდვით დაცემის შედეგად ეშმაკი ჩვენი წინააღმდგომი გახდა; და ეს მდგომარეობაც მისმა ბოროტებამ დაგვატეხა. ღმერთმა იმიტომ დაუშვა ჩვენი ეშმაკთან შებრძოლება, რომ ღმრთისადმი მორჩილებით მისი წინააღმდეგობა გადავძალოთ და ღმრთისავე მადლით, ბოროტ ეშმაკზე ღირსეულად ვპოვოთ გამარჯვება. სულ სხვა იქნებოდა, ეშმაკი რომ არ დაცემულიყო და დარჩენილიყო იმავე პატივში, რომელშიაც ღმრთისგან თავიდანვე იყო დაწესებული! მაგრამ, რაკიღა განუდგა უფალს და ღმერთს და ღმრთის ხატად შექმნილ ადამიანს გადაემტერა (ამ მიზეზითვე არის ის კაცთმოძულიე, რა მიზეზითაც ღმრთის წინააღმდგოპმი: მას ჩვენში სძულს უფლის ქმნილება, სძულს ჩვენში არსებული ღმრთის მსგავსება), ბრძენმა და ყოვლის განმგებელმა ღმერთმა, ეშმაკის მზაკვარებაც კი კაცთა სწავლის საქმეში ჩააყენა, ვინაიდან, როგორც მკურნალი იყენებს გველის შხამს სხეულის საკურნებლად, უფალიც კაცის ცხოვნების საქმეს ახმარს ეშმაკის ბოროტებას.

ვინ არის ეშმაკი? როგორია მისი ხარისხი და ღირსება? რატომ იწოდება ის სატანად? — სატანაა ის იმიტომ, რომ სიკეთეს ეწინააღმდეგება. რამეთუ, ასეთი მნიშვნელობა აქვს ამ ებრაეულ სიტყვას, როგორც ეს ვიცით მეფეთა წიგნიდან, სადაც ნათქვამია: «გაუჩინა უფალმა მტერი (σαταν), სოლომონს: ედომელი ჰადადი, ედომის მეფეთა შთამომავალი» (3 მეფ. 11:14). ხოლო ეშმაკია ის იმიტომ, რომ ცოდვისკენ წამქეზებელია, ხარობს ჩვენი წარწყმედით და დასცინის ჩვენს ცოდვილ საქმიანობას. ბუნება მისი კი უხორცოა, რადგან ასე ამბობს მოციქული: «რადგანაც სისხლისა და ხორცის წინააღმდეგ კი არ ვიბრძვით, არამედ მთავრობათა და ხელმწიფებათა, ამ ბნელი საწუთროს მპყრობელთა და ცისქვეშეთის უკეთურ სულთა წინააღმდეგ» (ეფეს. 6:12). მისი ადგილსამყოფელი საჰაერო სივრცეშია, როგორც ამას გვამცნებს იგივე მოციქული (იხ. ეფეს. 2:2). ამიტომაც, იწოდება იგი წუთისოფლის მთავრად, როგორც უფალი ბრძანებს: «აწ განისჯება ეს ქვეყანა, აწ განდევნიან ამ ქვეყნის მთავარს» (იოანე 12:31). და კიდევ: «ბევრს ვეღარაფერს გეტყვით, რადგანაც მოდის ამ ქვეყნის მთავარი, და არაფერი აქვს ჩემში» (იოანე 14:30). ხოლო, როდესაც ლაპარაკია ეშმაკის მხედრობაზე და ამბობს, რომ ეს არის «ამ ბნელი საწუთროს მპყრობელთა და ცისქვეშეთის უკეთურ სულთა» მხედრობა, უნდა ვიცოდეთ, რომ წმიდა წერილი ჩვეულებისამებრ ჰაერს ცას უწოდებს; მაგალითად, ნათქვამია: «შეხედეთ ცის ფრინველთ… (მათე 6:26)»; და კიდევ: «ავლენ ცამდე…» (ფსალმ. 102:26), ანუ ჰაერში აიჭრებიანო მაღლა. ამიტომაც ბრძანებს უფალი ლუკას სახარებაში: «ვხედავდი სატანას, ელვასავით რომ ვარდებოდა ციდან» (ლუკა 10:18), ანუ თავისი დასაბამიერი პატივიდან ის ქვეყნიერებად გადმოვარდა, რათა დაითრგუნებოდეს მათგან, ვინც თავისი სასოება ქრისტეზე დააფუძნა, რომელმაც თავის მოწაფეებს «გველთა, მორიელთა და მტრის ყოველი ძალის დათრგუნვისა» (ლუკა 10:19) მადლი მისცა.

რაკიღა ეშმაკის მზაკვრობა და ბოროტება დაემხო, ხოლო ქვეყნიერება ქრისტეს მაცხოვნებელი სისხლით განიწმინდა, — რადგან «მასში შეიქმნა ყოველი, მიწიერიც და ზეციერიც; ხილული თუ უხილავი, საყდარნი თუ უფლებანი, მთავრობანი თუ ხელმწიფებანი — ყველაფერი მის მიერ და მისთვის შეიქმნა» (კოლას. 1:16), — ჩვენ უკვე ღმრთის სასუფეველი გვექადაგება. ასე, მაგალითად, იოანე ნათლისმცემელი ამბობდა:  «მოინანიეთ, ვინაიდან მოახლოვდა ცათა სასუფეველი» (მათე 3:2); და უფალიც ყველგან «ქადაგებდა სახარებას სასუფევლისას» (მათე 4:23); და ჯერ კიდევ ქრისტეს შობის დღიდან ქადაგებენ ანგელოზნი: «დიდება მაღალთა შინა ღმერთსა და ქვეყანასა ზედა მშვიდობა» (ლუკა 2:14); იერუსალიმში უფლის დიდებით შესვლისას მოწაფეთა მთელმა სიმრავლემ სიხარულით უგალობეს მას და ამბობდნენ: «კურთხეულია მეუფე, მომავალი უფლის სახელით! მშვიდობა ზეცას და დიდება მაღალთა შინა!» (ლუკა 19:38). და საერთოდ, ათასობითაა მოზეიმეთა ყიჟინა, რომელიც მტარვალის საბოლოო დამხობას გვამცნობს; ამიტომაც, არავითარი ბრძოლა და ღვაწლი არ გველოდება ზეცად, არავინ შეგვეწინააღმდეგება და განგვდრეკს ნეტარი ცხოვრებიდან, არამედ უზრუნველად შევძლებთ გავიჭრათ წინ, რათა მარადის დავტკბეთ ნაყოფით სიცოცხლისა, რომლის ზიარებასთანაც ხელი ბოროტი ეშმაკის მზაკვარებამ შეგვიშალა. მაშ, გავიაროთ ჩვენი გზა დაუბრკოლებლად და შევიდეთ ქრისტე იესუს სიტკბოებაში, რომელიც არის ჩვენი უფალი და რომელსაც ეკუთვნის დიდება და პატივი სამარადისოდ! ამინ.

წყარო: Творения иже во святых отца нашего Василия Великаго, Архиепископа Кесарии Каппадокийския. — Новый исправленный перевод Московской Духовной Академии. Том ИИ. — СПб.: Книгоиздательство П. П. Сойкина, 1911. — С. 149-1